लाकडी घाणा म्हणजे काय?
लाकडी घाण्यात बिया मंद RPM ने दाबल्या जातात. घर्षण कमी असल्याने तापमान साधारण 35–45°C च्या दरम्यान राहते. त्यामुळे व्हिटॅमिन E, नैसर्गिक सुगंध, ओमेगा फॅटी आम्ल यांसारखे नाजूक घटक मोठ्या प्रमाणात टिकून राहतात.
रिफाइंड तेल म्हणजे काय?
मोठ्या कारखान्यात उच्च तापमान व रसायन वापरून तेल स्वच्छ-निर्गंध केलं जातं. या प्रक्रियेत नैसर्गिक चव-सुगंध कमी होतात; पोषणात बदल होऊ शकतो. स्वयंपाकात वास कमी असतो आणि रंग सारखा दिसतो, पण पारंपरिक चव राहात नाही.
मुख्य फरक — झटपट सारणी
| घटक | लाकडी घाणा (कोल्ड-प्रेस्ड) | रिफाइंड |
|---|---|---|
| प्रक्रिया | मंद दाब, कमी तापमान (≤45°C), रसायनमुक्त गाळणी | उच्च तापमान, डी-ओडराइजिंग/ब्लिचिंग वगैरे |
| चव-सुगंध | नैसर्गिक व उगाच नाहीसा न केलेला | खूपच सौम्य/कधी कधी निर्गंध |
| पोषण | नाजूक घटक तुलनेने चांगले टिकतात | उष्णतेमुळे घटकांमध्ये बदल संभव |
| धूरबिंदू | मध्यम; घरच्या परतण्या/फोडणीसाठी उत्तम | जास्त; डीप-फ्रायसाठी स्वीकार्य |
| ओळख | थोडासा नैसर्गिक वास, रंग हलका-गडद; हिवाळ्यात घट्ट होऊ शकते | रंग/वास फारच एकसारखा |
कधी कोणता वापरायचा?
- लाकडी घाणा तेल: रोजच्या फोडणी, परतणं, पोळी-भाजी, लोणचं (मोहरी/तीळ), सॅलडवर हलकी “फिनिश”.
- रिफाइंड तेल: डीप-फ्राय सारखी उच्च तापमानाची कामं (पण वारंवार री-यूज टाळा).
खरं कोल्ड-प्रेस्ड तेल कसं ओळखायचं?
- सौम्य पण नैसर्गिक सुगंध जाणवतो.
- तेल फार चिकट/जड वाटत नाही; रंग थोडा वेगळा असू शकतो.
- हिवाळ्यात थोडं घट्ट होणं सामान्य आहे.
टीप: तेल हे आहारातील एक भाग आहे. वैयक्तिक आरोग्यानुसार बदल करण्यापूर्वी तज्ञांचा सल्ला घ्या.